Κάθε φορολογούμενος έχει το δικαίωμα να επικαλεστεί παλαιότερα δηλωμένα εισοδήματα του (ανάλωση κεφαλαίου), που έχουν φορολογηθεί ή απαλλάσσονταν από το φόρο, προκειμένου να καλύψει κάποια αγορά ή τεκμήρια.
Για τον υπολογισμό της ανάλωσης κεφαλαίου, ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεστεί κεφάλαιο που σχηματίστηκε τα προηγούμενα έτη, αρκεί αυτά να είναι συνεχόμενα και να φτάνουν μέχρι το προηγούμενο του κρινόμενου έτους και να μπορεί να το αποδείξει.
Στην παγίδα των τεκμηρίων εγκλωβίζεται κάθε χρόνο ένας στους τέσσερις φορολογούμενους. Πολλές φορές τα νοικοκυριά αδυνατούν να δικαιολογήσουν τις τεκμαρτές δαπάνες με αποτέλεσμα να καλούνται να πληρώσουν έξτρα φόρο για εισοδήματα που δεν έχουν αποκτήσει.
Ωστόσο, υπάρχει ένας «μαγικός» κωδικός στη φορολογική δήλωση, ο οποίος μπορεί να καλύψει τα τεκμήρια και να σβήσει τις φορο-επιβαρύνσεις. Πρόκειται για τον κωδικό 787-788 στον οποίο δηλώνεται η ανάλωση κεφαλαίου.
Στον κωδικό αυτόν, συμπληρώνεται το ποσό του κεφαλαίου που έχουν οι φορολογούμενοι από αποταμιεύσεις προηγούμενων (συνεχόμενων) χρόνων, τα οποία δηλώνουν ότι ξόδεψαν το 2023, εφόσον αποδεικνύουν ότι για τα εισοδήματα αυτά φορολογήθηκαν ή απαλλάχθηκαν από τον φόρο νόμιμα. Μάλιστα μπορούν να επικαλεστούν εισοδήματα που είχαν πριν από 5, 10, 20 ή περισσότερα χρόνια. Δεν υπάρχει περιορισμός.
Ø Παράδειγμα
Ένας φορολογούμενος που το 2023 έχει πραγματικό εισόδημα 15.000 ευρώ και τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων 20.000 ευρώ, μπορεί να ανατρέξει στο παρελθόν και να επικαλεστεί εισοδήματα, τα οποία καλύπτουν το ποσό των 5.000 ευρώ που είναι διαφορά πραγματικού και τεκμαρτού εισοδήματος. Βασική προϋπόθεση είναι, βέβαια, τα προηγούμενα χρόνια, να υπήρχαν δηλωμένα εισοδήματα, ικανά για καλύψουν τις τρέχουσες τεκμαρτές δαπάνες.
Ø Πως λειτουργεί η ανάλωση κεφαλαίου και τα βήματα
Ο φορολογούμενος αν διαπιστώσει ότι υπάρχει πρόβλημα τεκμηρίων, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να ανατρέξει στις προηγούμενες φορολογικές του δηλώσεις, να αθροίσει όλα τα εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες (π.χ. μετοχών) κ.λπ., τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων ή άλλα εισοδήματα όπως εφάπαξ παροχές ασφαλιστικών ταμείων, κέρδη από λαχεία, δωρεές.
Τα βήματα είναι τα ακόλουθα:
→ Ο φορολογούμενος θα πρέπει να συντάξει σε χαρτί ή σε ηλεκτρονικό πρόγραμμα Excel ή μέσω του λογιστή του από εφαρμογή (τα προγράμματα κάνουν αυτόματα ανάκτηση βάσει των δηλώσεων της ΑΑΔΕ) μια «κατάσταση ανάλωσης κεφαλαίου», μια μορφή πίνακα, που θα περιέχει τρεις τουλάχιστον σειρές και με αριθμό στηλών ίσο με τον αριθμό των παρελθόντων ετών στα οποία ανατρέχει συν μία ακόμη στήλη για τα σύνολα των ποσών όλων των ετών.
→ Στην πρώτη σειρά κάθε στήλης πρέπει να αναγράψει τα εισοδήματα και τα έσοδα που δήλωσε στη φορολογική δήλωση του κάθε έτους, στη δεύτερη σειρά τα ποσά των τεκμηρίων του ιδίου έτους τα οποία αφαιρούνται και στην τρίτη σειρά το υπόλοιπο εναπομείναν «κεφάλαιο» που μπορεί να επικαλεστεί για το ίδιο έτος.
→ Στην τελευταία στήλη του πίνακα θα πρέπει να αναγράφονται, ως αθροίσματα, στην πρώτη σειρά τα συνολικά ποσά εισοδημάτων και εσόδων όλων των παρελθόντων ετών που επικαλείται ο φορολογούμενος, στη δεύτερη σειρά τα συνολικά ποσά τεκμηρίων που εκπίπτουν από τα εισοδήματα και έσοδα όλων των ετών και στην τρίτη σειρά το συνολικό εναπομείναν «κεφάλαιο προς ανάλωση» από όλα τα παρελθόντα έτη.
→ Τα ποσά που θα αναγραφούν στον πίνακα αυτό θα πρέπει να αποδεικνύονται από τα δεδομένα των φορολογικών δηλώσεων των παρελθόντων ετών που θα επικαλεστεί ο φορολογούμενος. Τις δηλώσεις που υποβλήθηκαν από το 2003 και μετά (χρήση 2002) μπορεί να τις αναζητήσει στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ μέσω της οποία υποβάλλονται οι φορολογικές δηλώσεις. Αν επικαλεστεί εισοδήματα παλαιότερων ετών, τότε θα πρέπει να έχει αντίγραφα ο ίδιος ή να τα ζητήσει από την ΔΟΥ.
→ Από το άθροισμα που θα προκύψει, πρέπει να αφαιρέσει τα ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.), καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).
→ Το ποσό που θα απομείνει είναι το «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί ο φορολογούμενος να επικαλεστεί για να καλύψει τη διαφορά τεκμηρίων.
→ Ο φορολογούμενος θα γράψει το «αναλωθέν» μέρος του «κεφαλαίου των προηγουμένων ετών» στον πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης, στους κωδικούς 787-788 και με τον τρόπο αυτό να υπερκαλύψει την πρόσθετη διαφορά τεκμαρτού εισοδήματος που προκύπτει με βάση τα τεκμήρια, οπότε στην περίπτωση αυτή ως φορολογητέο εισόδημα δεν θα ληφθεί υπόψη από την Εφορία το τεκμαρτό αλλά το πολύ πιο χαμηλό δηλωθέν εισόδημά του.
→ Η επίκληση των παλαιότερων εισοδημάτων, δεν μπορεί να γίνεται εσαεί, αλλά μέχρι το ποσό που απαιτείται κάθε φορά και εφόσον υπάρχει «απόθεμα». Δηλαδή ο φορολογούμενος που έχει απόθεμα ύψους 60.000 ευρώ από προηγούμενες φορολογικές δηλώσεις, αν χρησιμοποιήσει για ένα έτος το ποσό των 10.000 ευρώ, για τα επόμενα έτη θα έχει διαθέσιμο ποσό ύψους 50.000 ευρώ, το οποίο σταδιακά θα απομειώνεται.
Ø Οι αλλαγές που επίκεινται
Μία από τις προτάσεις που συζητείται προβλέπει ότι όταν οι φορολογούμενοι επικαλούνται την ανάλωση κεφαλαίων προηγούμενων ετών για να γλιτώσουν πρόσθετους φόρους και πρόστιμα, η φορολογική διοίκηση να αφαιρεί δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν και δεν λαμβάνονται σήμερα υπόψη.
Ø Παράδειγμα
Στην περίπτωση που κάποιος έχει επικαλεστεί ανάλωση κεφαλαίων ύψους 40.000 ευρώ για την κάλυψη τμήματος για την αγορά ακινήτων, οι υπηρεσίες της ΑΑΔΕ θα ξεκινούν την αφαίρεση. Από το ποσό των 40.000 ευρώ θα αφαιρούν τις δαπάνες που έγιναν με πιστωτικές κάρτες. Επίσης, θα αφαιρούνται οι φόροι που πληρώθηκαν, καθώς και τα ενοίκια που καταβλήθηκαν (επίσης δεν αφαιρούνται).
Έστω ότι έχουμε 5.000 έξοδα από πιστωτικές κάρτες, 2.500 ευρώ δαπάνες σε φόρους και 6.000 σε καταβολή μισθωμάτων. Το αρχικό ποσό των 40.000 ευρώ μπορεί να μειωθεί κατά 5.000 ευρώ για δαπάνες πιστωτικών καρτών, 2.500 ευρώ για φόρους και 6.000 ευρώ για μισθώματα. Το ποσό που απομένει στο παράδειγμά μας, θα είναι το ποσό των 26.500 ευρώ. Αυτό το ποσό θα δέχεται η Εφορία ως ανάλωση κεφαλαίου.
Όλα αυτά ξεκινούν από τα τεκμήρια διαβίωσης. Να θυμίσουμε ότι ως τεκμήριο διαβίωσης ορίζεται ως το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα που απαιτείται να έχετε για να μπορείτε να συντηρείτε τα περιουσιακά σας στοιχεία κινητά και ακίνητα (αυτοκίνητα, σκάφη αναψυχής, κατοικίες - κύρια και δευτερεύουσες - κ.λπ.) καθώς και του ελάχιστου κόστους ετήσιας διαβίωσής σας. Το τεκμήριο υπολογίζεται χωριστά για κάθε περιουσιακό στοιχείο με συγκεκριμένα κριτήρια από τη Φορολογική αρχή. Εδώ είναι το θέμα. Είναι ένα αναχρονιστικό μέτρο που ισχύει από το 1977 περίπου. Συνεχίζει να ταλαιπωρεί χιλιάδες φορολογούμενους μέχρι και σήμερα. Θα πρέπει να καταργηθούν και να αντικατασταθούν από νέες σύγχρονες μεθόδους υπολογισμού. Το οικονομικό επιτελείο σχεδιάζει σαρωτικές αλλαγές άμεσα στον τρόπο φορολόγησης των πολιτών με τεκμαρτό τρόπο καθώς όπως έχει δεσμευτεί. Επομένως, επίκειται η αναμόρφωση από μηδενική βάση των τεκμηρίων διαβίωσης και παράλληλα η οριζόντια μείωσή τους κατά 30% από το 2025. Μένει να τα δούμε και στην πράξη όλα αυτά.
Τα συμπεράσματα δικά σας…..
Παναγιώτης Ράγγος
Λογιστής Φοροτεχνικός Α΄ Τάξης
Οικονομολόγος
Πιστοποιημένος Εσωτερικός Ελεγκτής
